Amaç: Leyişmanyaz, protozoon bir parazit olan Leishmania’nın neden olduğu vektör kaynaklı bir enfeksiyon olup her yıl iki milyon yeni vaka ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda antileyişmanyal ilaçlara dirençli türlerin ortaya çıkması ile yeni antileyişmanyal moleküllerin araştırılmasına gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada, mangostin türevlerinin, leyişmanyaz için alternatif bir ilaç adayı olabilme potansiyelinin ve antileyişmanyal ilaçlarla kombinasyonunun etkinliğinin araştırılması hedeflenmiştir.

Yöntem: Bu çalışmada kullanılan α- ve ɣ-mangostinin saf ve analitik formu kullanılmıştır. α/ɣ-mangostinin sitotoksik aktivitesi L929 fibroblastlara karşı, antileyişmanyal aktivitesi ise Leishmania tropica suşuna karşı sıvı mikrodilüsyon yöntemi ile saptanmış ve türevlerin seçicilik indeksi (SI) hesaplanmıştır. Mangostin türevlerinin antileyişmanyal ilaçlardan pentostam ve miltefosin ile kombinasyonu ise dama tahtası (Checkerboard) yöntemi ile belirlenmiştir.

Bulgular: α ve ɣ-mangostinin fibroblastlara karşı sitotoksik aktivitelerinin 24, 48 ve 72. saatlerde, sırasıyla, 10.15–12.77 μM ve 15.99–25.57 μM aralığında, antileyişmanyal etkinliklerinin ise aynı zaman dilimlerinde sırasıyla, 25.85–38.54 μg/ml ve 45.51–80.99 μM arasında değiştiği saptanmıştır. Her iki ksantonun da güçlü antileyişmanyal etkinlik ancak düşük seçicilik gösterdiği (SI<1) tespit edilmiştir. Mangostin türevlerinin, pentostam ve miltefosin ile kombinasyon ilişkileri değerlendirildiğinde, α-mangostin ile her iki ilaç arasında 48. saatten sonra sinerjik etkileşimler görülürken, ɣ-mangostin ile 24. saatten itibaren sinerjik etkileşimler gözlenmiştir.

Sonuç: Çalışmamızda antileyişmanyal etkinliği yüksek fakat seçicilik indeksi düşük olan ksantonların pentostam ve miltefosin ile kombinasyonlarında sinerjik etkileşimler gösterdiği saptanmıştır. Kombinasyon stratejilerinde sinerjik etkileşimlerin gözlenmesi söz konusu ksantonların önemli antileyişmanyal ilaç adayı moleküler olabileceğini göstermektedir.